Wie al eens de film Titanic zag, kan zich een voorstelling maken van de grote oceaanstomers die vanaf het eind van de 19e eeuw de oversteek maakten vanaf West-Europa naar de oostkust van Noord-Amerika. Een razend interessante geschiedenis die sinds september 2013 in het Red Star Line Museum in Antwerpen wordt opgedist.
Het museum is gevestigd aan de Rijnkaai, in een gebouw dat door de Red Star Line werd gebruikt voor de medische inspectie van emigranten die inscheepten bij de rederij.
Bij binnenkomst in het museum wordt eerst kort een grove schetst gepresenteerd van de geschiedenis van de rederij. Daarna begint het avontuur voor de bezoeker, die in de voetsporen van een 19e- of 20e-eeuwse landverhuizer treedt. Door middel van een indrukwekkende film wordt het grote verhaal van de ongekend harde levensomstandigheden van land- en fabrieksarbeiders uit vooral Duitsland, Oost- en Zuid-Europa, van onderdrukte Joden in Rusland en van andere migranten die op de vlucht waren voor oorlog en armoede verteld. Hun perspectieven geven een inkijkje in een woelige tijd met grote sociale ongelijkheid waardoor velen van hen bereid waren alles op te geven in de hoop zich in den vreemde een beter leven te verschaffen.
In het kielzog daarvan kan de bezoeker zich verder verdiepen in enkele personen waarvan de geschiedenis verder is uitgediept. Zij zijn van divers allooi en verschillend van komaf. Leuk detail hierbij is Robbert Dijkgraaf die de geschiedenis van Albert Einstein belicht – ook een vluchteling die vertrok met de Red Star Line.
Op interactieve wijze kan de bezoeker zelf nagaan hoe de tocht vanuit het achterland naar één van de havensteden die de Red Star Line bediende, verliep. Door gebruik te maken van zeer divers beeldmateriaal en goed uitgewerkte petit histoires wordt het voor de bezoeker zodoende op unieke wijze mogelijk gemaakt zich een eeuw later te identificeren met één van de vele motieven van de immigranten van destijds.
In het tweede deel van het museum, gelegen één etage boven de zojuist beschreven expositiezalen, is er meer aandacht voor de boottocht zelf. Er wordt begonnen met het beschrijven van de verregaande medische controles in Antwerpen en de isolatieperiode op bijvoorbeeld Ellis Island. Een klassiek inkijkje aan het leven aan boord wordt gegeven door diverse scheepsmodellen en diverse andere objecten zoals kleding en vrijetijdsaccessoires. Het museum besluit met een zaal waaraan aantallen en de herkomst van de migranten overzichtelijk in enige diagrammen worden weergegeven. Ook de Amerikaanse propaganda tegen migranten wordt aan de hand van diverse affiches nog even aangestipt, waardoor het museum zo’n beetje alle mogelijke perspectieven onder het voetlicht heeft gebracht.
Wie maritiem geïnteresseerd is en Antwerpen bezoekt, is het museum van harte aan te bevelen. Het fonkelnieuwe museum vertelt een voor vandaag de dag zeer relevant verhaal door de ogen van diverse bevolkingsgroepen aan de hand van een prachtige collectie. Een bezoek is daarbij ook niet te lang, met 1,5 tot 2 uur heeft men uitgebreid de mogelijkheid om de kennis goed tot zich te nemen. Naast de aandacht voor de sociaal-economische achtergronden komt ook de meer in klassiek maritiem geïnteresseerde bezoeker volop aan zijn trekken. Een klein kritiekpuntje is er overigens nog wel op te merken aan het museum. Ondanks de imposante uitwerking van de geschiedenis van de Red Star Line zelf, blijft het onduidelijk wat de positie van deze rederij was ten opzichte van andere trans-Atlantische rederijen, zoals de Holland-Amerika Lijn en de White Star Line. Laatstgenoemde rederijen hebben echter nog geen volledig museum aan zich gewijd gekregen, zodat we ons in hun geval vooralsnog tevreden moeten stellen met Leonardo DiCaprio en Kate Winslet.