Thijs Brocades Zaalberg en Petra Groen (red.), Oorlogen overzee. Militair optreden door compagnie en staat buiten Europa 1595-1814
Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Uitgeverij Boom
504 blz.
€ 45
ISBN: 978-90-89533-58-6
Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie werkt aan de Militaire Geschiedenis van Nederland welke wordt uitgegeven door Uitgeverij Boom. Na het eerste deel over de Tachtigjarige Oorlog is nu deel twee verschenen: Oorlogen overzee. Militair optreden door compagnie en staat buiten Europa 1595-1814. Dit deel richt zich op de militaire activiteiten buiten de eigen landsgrenzen, in Azië, Afrika en Amerika. Dit is in hoofdzaak het verhaal over het militair optreden door de twee grootste handelscompagnieën die de Republiek kende: de VOC en WIC. Beide multinationals kregen van de Staten-Generaal bevoegdheden toebedeeld waarmee zij in den vreemde niet onder deden voor menig Europese staat. Zij mochten verdragen sluiten met buitenlandse vorsten, maar ook besluiten over zaken als oorlog en vrede. Daarmee waren beide ondernemingen bij aanvang duidelijk een verlengstuk van de strijd in de Lage Landen tegen Spanje, het onderwerp van het eerste deel. De strijd werd nu naar de vijand en haar bondgenoten (Portugal) gebracht en wel waar deze het meest kwetsbaar waren: de lucratieve overzeese handel. Meest illustratief is de oprichting van de WIC in 1621. De compagnie werd opgericht na het verstrijken van het Twaalfjarig Bestand en ontvouwde een ondernemingsplan – het Groot Desseyn – dat voorzag in een grootschalige aanval op hoofdzakelijk Portugese overzeese bezittingen in het Atlantisch gebied om deze vervolgens als handelsonderneming te gaan exploiteren. De financiën voor de oorlogsvoering werden daarbij niet door de Staten-Generaal, maar door particuliere aandeelhouders bijeengebracht. Daarmee toont dit boek nogmaals aan hoe politieke en handelsbelangen in deze periode vaak hand in hand gingen.