Tentoonstelling ‘Sleepboten Op Station’ in Maassluis

In oktober 1922 voer de stoomzeesleepboot Roode Zee, onder de legendarische kapitein Nils Persson, uit richting Atlantische Oceaan met een gesloten envelop aan boord die pas ver op zee mocht worden geopend. Het begin van een ‘game changer’ in de maritieme dienstverlening die tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw zeer tot de verbeelding sprak en voor grote krantenkoppen zorgde. De Roode Zee was de eerste van de sleepboten op station die ’s winters in strategische havens, vooral rond de Atlantische Oceaan, werden gestationeerd met enkel het doel om met behulp van de toen nog nieuwe radiotelegrafie noodsignalen van schepen midden op zee op te vangen. Veel schepen en hun bemanningen, die anders waren vergaan, zijn zo gered.

‘Sleepboten Op Station’ is de naam van de nieuwe wisseltentoonstelling van het Nationaal Sleepvaart Museum in Maassluis. Aan de hand van veel en vaak onbekende foto’s en objecten wordt een levendig beeld gegeven van deze vorm van hulpverlening waarbij vooral Nederlanders een belangrijke rol speelden. Bergingen zoals van de Burgerdyk, Sports, Otto Petersen en Ivar komen aan bod. Er was daarbij genoeg concurrentie, want veel Nederlandse bedrijven probeerden als eerste bij een schip in nood aan te komen.

De vroegste bergingen waren ook gevechten tegen de elementen. De risico’s en gevaren voor de sleepboten en hun bemanningen wordt duidelijk bij het zien van de beschadigde telegraaf van de Ebro, vergaan in 1958 bij een berging en dertig jaar later teruggevonden. In oorlogstijd, zoals de Tweede Wereldoorlog en de eerste Golfoorlog, lagen sleepboten ook op station en was het oorlogsgeweld nooit ver weg.

Lang bleef de bijzonderheid van het bergingscontract en het belang van communicatie bij bergingen onderbelicht. Er is in de tentoonstelling aandacht voor de juridische achtergronden van het gebruikelijke contract van een stationsleepboot, het Lloyd’s Open Form (op basis van het principe ‘no cure, no pay’), en de voorname rol van de marconisten en hun vonkentoetsen in de ether.

Tegenwoordig hebben Smit, Svitzer en Multraship nog steeds sleepboten op station liggen, maar de aard van het werk is wel veranderd. Het milieu is een belangrijke factor en overheden dragen de kosten van de berging. Een stationsleepboot heet nu een Emergency Towing Vessel (ETV) en valt onder de Kustwacht. Niet alleen op zee waren er stationsleepboten. Ook op de binnenwateren en het IJsselmeer waren en zijn nog steeds sleepboten continue paraat om hulp te verlenen.

Stationswerk was niet alleen zo bijzonder omdat het spectaculair en avontuurlijk was. Het kon een goed bergingsloon opleveren voor de rederij, maar vormde ook een buitenkansje voor de bemanning. Voor de rest van Nederland waren er de krantenkoppen, het Polygoon Journaal en tegenwoordig internet en YouTube. Daarentegen, als er weken niets gebeurde, vierde de verveling aan boord hoogtij.

De wisseltentoonstelling is te zien vanaf 18 maart tot 8 oktober 2017 in het Nationaal Sleepvaart Museum te Maassluis.

Bron: Nationaal Sleepvaart Museum